Pierwszego września 1939 r. Niemcy zaatakowały Polskę, rozpoczynając największy konflikt zbrojny w historii ludzkości – II wojnę światową. To polskie państwo poniosło najdotkliwsze straty w wyniku tego konfliktu. Szacuje się, że ponad 6 mln osób, czyli 22% polskich obywateli, straciło życie lub zostało przymusowo wysiedlonych. Brutalna okupacja Polski przez Niemców doprowadziła do niepowetowanych strat, których skutki odczuwane są do dzisiaj.
Zaskoczona Polska, bez wojskowego wsparcia sojuszników, pomimo bohaterskiego oporu swoich żołnierzy i cywilów nie miała szans w starciu z przygniatającymi siłami agresora. Siedemnastego września Polskę od wschodu zaatakował Związek Radziecki, realizując założenia tajnego paktu Ribbentrop-Mołotow. Dwa totalitaryzmy – niemiecki i sowiecki – zabrały Polsce państwowość i zwierzchnictwo nad jej terytorium.
Wrzesień 1939 r. Cywilne ofiary nalotu niemieckiego lotnictwa
Po ataku polskie władze nie podpisały aktu kapitulacji z Niemcami, co skutkowało szczególnie brutalnymi represjami – przede wszystkim masowymi mordami na cywilach. Polska od pierwszego do ostatniego dnia wojny była czynnym członkiem koalicji antyhitlerowskiej i jedynym państwem w Europie, które pod okupacją niemiecką nie kolaborowało z nazistami.
Niemiecki okupant rozpoczął brutalne rządy, wprowadzając politykę zmierzającą do wynarodowienia mieszkańców podległych mu terenów. Działania administracyjne były podporządkowane dwóm celom: absolutnej germanizacji i osiąganiu korzyści dla III Rzeszy. – Otrzymałem polecenie bezwzględnego złupienia zdobytych ziem wschodnich; mam doprowadzić do ich całkowitej gospodarczej, społecznej, kulturalnej i politycznej dewastacji – powiedział Hans Frank, niemiecki generalny gubernator.
Niemcy surowo zwalczali wszelkie przejawy polskości, grabiąc lub niszcząc dziedzictwo kulturowe i uniemożliwiając dotychczasową działalność społeczno-polityczną. Krwawo rozprawiano się z każdą próbą przeciwstawienia się nowym, niemieckim władzom. Administracja niemiecka zaznaczała swoją obecność na każdym kroku. Zniemczano nazwy ulic, a nawet całych miast, a znajdujące się w nich największe place otrzymywały imię Adolfa Hitlera. Dla podkreślenia niemieckiego panowania stosowano nawet charakterystyczną dla nazistów gotycką czcionkę.
Jednym z głównych działań germanizacyjnych podjętych na ziemiach wcielonych do III Rzeszy była akcja wymierzona w polskie elity. Intelligenzaktion polegała na eksterminacji najważniejszych przedstawicieli polskiego społeczeństwa. Około 100 tys. obywateli stanowiących szczególnie ważną część polskiego narodu (m.in. nauczycieli, naukowców, księży, lekarzy, prawników oraz byłych wojskowych) zostało zamordowanych w masowych egzekucjach lub przewiezionych do niemieckich obozów koncentracyjnych, gdzie tylko nieliczni uniknęli śmierci. Działania germanizacyjne nie pomijały również dzieci. Szacuje się, że w trakcie II wojny światowej z Polski do Niemiec zostało wywiezionych ok. 150 tys. najmłodszych polskich obywateli.
Obawy o życie swoje i najbliższych towarzyszyły każdemu Polakowi codziennie. Niemiecki okupant za nic miał prawa międzynarodowe i wojenne. Stosował najsurowsze represje za najmniejsze przewinienia, a nawet bez powodu – tylko po to, by wywołać strach i całkowite podporządkowanie nowym władzom.