Ruch oporu działał w wielu krajach okupowanych przez nazistowskie Niemcy. Jednak to Polskie Państwo Podziemne było zjawiskiem o skali nieporównywalnej z żadnym innym konspiracyjnym ruchem w Europie.
Inaczej niż we Francji czy Belgii na okupowanych terenach Polski nie istniały władze kolaborujące z Niemcami. Polacy stworzyli kierowane z krajów sojuszniczych struktury państwowe działające na terenie zajętym przez Niemcy i ZSRS. W konspiracji funkcjonowało kilkanaście departamentów odpowiadających ministerstwom sprzed wojny. W czynną działalność podziemną z narażeniem życia zaangażowanych było kilkaset tysięcy Polaków.
Powstanie Warszawskie. Wyzwolenie KL Warschau przez Armię Krajową
Najszybciej zorganizowane zostało podziemie wojskowe. We wrześniu 1939 r. powołano konspiracyjną organizację wojskową, podlegającą naczelnym władzom na uchodźstwie, która w ostatecznej formie, 14 lutego 1942 r., przybrała nazwę Armia Krajowa. Ta największa podziemna organizacja wojskowa na polskim terenie w szczytowym momencie liczyła ok. 380 tys. członków i posiadała rozległe struktury terenowe. Armia Krajowa realizowała liczne akcje dywersyjne, wywiadowcze i wspomagała powstanie w getcie warszawskim. Jej głównym celem było przygotowanie regularnej armii do otwartej walki o niepodległość.
Pod okupacją funkcjonowało sądownictwo wojskowe i cywilne. Za działalność na szkodę narodu polskiego, za donoszenie i wydawanie Żydów dla własnych korzyści polskie sądy podziemne w trakcie tajnych rozpraw skazywały na śmierć. Nie było przyzwolenia na kolaborację z Niemcami – Polaka, który się jej dopuścił, uważano za zdrajcę.
Podziemny wymiar sprawiedliwości wydał kilkaset wyroków śmierci na funkcjonariuszy niemieckich władz i ich współpracowników. Sprawiedliwość dosięgnęła nawet Franza Kutscherę, dowódcę SS i policji warszawskiego dystryktu Generalnego Gubernatorstwa. Nazistowski zbrodniarz za wyjątkowy terror wobec ludności cywilnej, masowe egzekucje i liczne łapanki został skazany przez polski sąd podziemny na karę śmierci, którą następnie wykonał oddział Armii Krajowej.
Jakikolwiek opór wobec okupacyjnych władz był karany przez Niemców z całą stanowczością. Karą za działalność w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego była śmierć lub wysłanie do niemieckiego obozu. Taki los stał się udziałem twórcy Armii Krajowej, najważniejszej postaci polskiej konspiracji – generała Stefana Roweckiego ps. „Grot”. Po pojmaniu przez gestapo trafił w lipcu 1943 r. do niemieckiego obozu koncentracyjnego Sachsenhausen. Tam był przesłuchiwany i namawiany do zawiązania koalicji Armii Krajowej z Niemcami przeciwko Związkowi Sowieckiemu, a potem do przerwania powstania warszawskiego. Generał odmawiał kategorycznie składanym propozycjom, aż w końcu został przez Niemców zabity.
W niemieckich obozach zmarło także wielu cywilów zaangażowanych w podziemną aktywność. W warunkach konspiracji rozwijało się tajne szkolnictwo, z którego skorzystało ponad milion Polaków. Ceną za to była śmierć w niemieckich obozach lub więzieniach 9 tys. nauczycieli i ponad 600 pracowników naukowych.
Represje nie ominęły również polskiego Kościoła. Ojciec Maksymilian Kolbe był jednym z tysięcy polskich duchownych, którzy stracili życie w niemieckich obozach koncentracyjnych.